Biuletyn telekomunikacyjny, wrzesień 2024
Przyszła jesień i długie wieczory, a w Thinx przybywa (nie tylko) gier
NVIDIA, Steam, Riot, GOG i in.
Jesień tradycyjnie przynosi premiery gier (w tym roku spodziewamy się Call of Duty, Football Manager czy Dragon Age). Jak wykazują analizy ruchu, gracze w swoich przyzwyczajeniach są stabilni: zaczynają rozgrywki ok. godz. 8, aby zakończyć je w okolicach północy. Co ciekawe, niemal dokładnie pokrywają się one z rozkładem ruchu dla mediów społecznościowych, gdzie aktywność zaczyna się i wygasa o godzinę wcześniej.
Ta statystyka nie może dziwić, bowiem social media się przeobrażają i obecnie dostarczają „mixy” usług, o których na początku działania tych portali nawet pomyśleliśmy. Chodzi o nie tylko o filmy, ale także o tzw. live’y na Instagramie. Chodzi też o streamingi live na YouTube, które często przyciągają dużą widownię, bo przekazy na żywo dają gwarancję zobaczenia całości wydarzenia. Publikowane później wideo podlega natomiast post produkcji, w wyniku której finalnie pozostaje tylko część zarejestrowanego materiału – nieraz zaledwie 30%. Coraz więcej wideo i streamingów live pojawia się również na platformie X (dawnym Twitterze). Z drugiej strony, kto jeszcze pamięta gry na Facebooku czy 6 lat temu zdawał sobie sprawę z potencjału TikToka?
Wracając do gier, warto przyjrzeć się świeżo uruchomionemu serwisowi NVIDIA GeForce NOW. Jest on dość unikatowy w skali Polski, bo w ramach abonamentu umożliwia granie… w chmurze. Dzięki temu nie potrzeba wyposażać swojego komputera w drogie i energochłonne karty graficzne. Całe obciążenie związane z pokazaniem uniwersum gry biorą na siebie serwery NVIDIA, a komputer gracza staje się tak naprawdę terminalem wyświetlającym wideo. Istotne jest natomiast posiadanie dobrej jakości łącza internetowego. Połączenie z regionem warszawskim radykalnie skraca czas komunikacji gracza z serwerem gier (do kilku milisekund), co może decydować o być albo nie być w danej rozgrywce.
Osobom spragnionym grania na wysokim poziomie, ale niekoniecznie w świecie wirtualnym, Thinx również ma coś do zaoferowania. W ostatnich miesiącach dokonała się radykalna zmiana na rynku praw do prezentowania transmisji z meczów piłkarskiej Ligi Mistrzów – większość praw nabyła grupa Canal+. Thinx z portami wielokrotnie przekraczającymi 100 Gb/s stał się beneficjentem tej zmiany.
Jak pokazują statystyki, klasyczny piłkarski wieczór (wtorki i środy) w ilości generowanego ruchu przebija wszelkie inne treści opisywane w pierwszych akapitach. Jeśli dołożymy do tego weekendowe rozgrywki polskiej Ekstraklasy, to można śmiało postawić tezę, że Thinx sportem stoi. Jej wsparcie stanowią też obserwacje ruchu w naszym IX-ie podczas ostatnich igrzysk olimpijskich w Paryżu, gdzie rywalizacje o dużym prawdopodobieństwie szansy medalowej generowały wyjątkowo wysokie zainteresowanie kibiców IP TV).
Nowa ustawa Prawo komunikacji elektronicznej
Główne zmiany w stosunku do Prawa telekomunikacyjnego
Już 10 listopada 2024 r. wchodzi w życie długo oczekiwany akt prawny (większość przepisów). Po blisko 20 latach obowiązywania ustawy Prawo telekomunikacyjne (PT) będą nas jako branżę obowiązywać zupełnie nowe zapisy. Prawo komunikacji elektronicznej (PKE) przede wszystkim porządkuje relacje przedsiębiorca telekomunikacyjny – abonent detaliczny, ale dotyka również w wielu obszarach działalności spółek B2B, takich jak Atman.
Główne zagadnienia interesujące z naszego punktu widzenia to tzw. warunki przedumowne, zawieszanie usług, raporty do UKE oraz kwestie pośrednio powiązane, wynikające ze zmian tzw. megaustawy dotyczącej przede wszystkim budowy infrastruktury telekomunikacyjnej).
Podstawowa zmiana, którą PKE wprowadza w stosunku do PT, to częściowe zrównanie obsługi mikroprzedsiębiorców, małych przedsiębiorców i organizacji pozarządowych z obsługą konsumentów. Jeśli obsługuje się te grupy odbiorców, dochodzą dodatkowe przepisy, które określają m.in.:
- Publikację określonych informacji na stronie internetowej
- Okres umowy nie dłuższy niż 24 miesiące
- Znaczące rozbieżności i możliwość rozwiązania umowy
- Kontrolowanie usług rozliczanych na podstawie czasu lub wykorzystanych danych (dostawca musi udostępnić odbiorcom narzędzie do monitorowania takich usług).
Warto odnotować, że na podstawie art. 80 ust. 2 przepisów wprowadzających PKE, w związku z art. 292 PKE, konsumenci mogą wyrazić zgodę na wyłączenie stosowania do nich niektórych artykułów.
Drugim szerokim zagadnieniem jest zmiana regulaminów telekomunikacyjnych (nomen omen słowo telekomunikacja prawie znika, w zamian pojawia się komunikacja elektroniczna). Główne aspekty to:
- Szczegółowa regulacja dot. wypowiedzenia w formie dokumentowej – dostawca musi w ciągu 1 dnia roboczego zawiadomić abonenta o otrzymaniu wypowiedzenia przez wysłanie krótkiej wiadomości tekstowej (SMS), wykonanie połączenia głosowego lub wysłanie wiadomości na adres poczty elektronicznej (muszą być co najmniej 3 próby połączenia z abonentem)
- Publikacja określonych informacji na stronie internetowej dostawcy
- Zawiadomienia o przedłużeniu umowy – przed automatycznym przedłużeniem umowy trzeba doręczyć abonentowi na trwałym nośniku i w rozsądnym terminie (nie później niż 30 dni przed upływem okresu, na jaki umowa została zawarta) jasne i zrozumiałe informacje o automatycznym przedłużeniu umowy
- Reklamacje – zmienia się tryb postępowania reklamacyjnego
- Zmiana samego regulaminu – na 30 dni przed wprowadzeniem zmian trzeba poinformować klientów o prawie do wypowiedzenia umowy w przypadku braku akceptacji zmian, z zastrzeżeniem konieczności zapłaty roszczenia.
Ponadto bardzo ciekawie zapowiadają się art. 318-320 dotyczące zmiany dostawcy Internetu.
Pojawić ma się około 40 rozporządzeń. Słowem, zapowiada się ciekawa legislacyjna jesień 2024, bo już za rogiem czeka również dyrektywa NIS2 dot. cyberbepieczeństwa.
Wraca dyskusja nt. „sender pays”
Kupujmy popcorn i obserwujmy
Pod koniec września wrócił temat, który cyklicznie pojawia się w świecie dużych dostawców dostępu do internetu, operatorów punktów wymiany ruchu internetowego i firm generujących treści internetowe. To wciąż otwarte pytanie, jak sprawiedliwie dzielić koszty budowy i utrzymania infrastruktury dostępowej pomiędzy trzy wymienione strony. Skrajność reprezentowana przez duże gremium ISP mówi wprost: sender pays; ci, którzy opowiadają się za próbą znalezienia konsensusu, dopingują ideę fair contribution; z kolei duża grupa twórców treści powtarza: nie czujemy potrzeby zmiany czegokolwiek.
Najnowsza odsłona tej dyskusji to spór w Niemczech między dominującym tam operatorem Deutsche Telekom AG a Meta (daw. Facebook). Obie strony opublikowały swoje sprzeczne stanowiska: [1], [2]. Meta odwołuje się do: oczekiwań abonentów końcowych, niedyskryminacyjnego dostępu i wydatków własnych na infrastrukturę optymalizującą koszty dostawców internetu. Deutsche Telekom zwraca natomiast uwagę na ogrom danych, które jego infrastruktura musi udźwignąć, i powołuje się na orzeczenia sądowe. Trzeba zaznaczyć, że sama rozmowa pomiędzy obiema stronami toczy się od trzech lat, kiedy to Meta przestała płacić za szybki bezpośredni dostęp do sieci Deutsche Telekom, a teraz pisze wprost o wyłączeniu tego linku i korzystaniu z substytutów w postaci stron trzecich. Warto śledzić dalsze losy tego sporu.
Dyskusja nad tym tematem nie ogranicza się do Europy, co można wykazać na przykładzie analogicznej historii z Korei Południowej. Tam w 2016 r, ustawowo wprowadzono zasadę sending party network pays (SPNP), czyli bezpośrednie obciążanie płatnościami za ruch przychodzący z danej sieci/operatora [3]. Zmiany zostały zaimplementowane, dodatkowo wzmocnione legislacyjnie w 2020 r., więc można już wyciągać pierwsze wnioski. Większość obserwatorów skłania się ku opinii, że nie był to dobry kierunek, bo nie spowodował reinwestowania budżetów w działania poprawiające jakość sieci dostępowej. Jednocześnie mniejsi operatorzy natrafiali na opór przy podpisywaniu umów z globalnymi dostawcami, co powodowało peeringowy nieporządek skutkujący ogólnym niezadowoleniem subskrybentów końcowych. Ostatnie komentarze wskazują na to, że koreański legislator wyciąga wnioski i skłania się do powrotu do modelu równego, bezpłatnego, otwartego dostępu [4].
Ciekawie w tej sytuacji zachowuje się Parlament Europejski, preferując najbardziej wyważone stanowisko spośród zwolenników fair distribution [5].
Cieniem na powyższe rozważania kładą się doniesienia medialne z ostatniego roku, omawiające gigantyczne problemy finansowe, w jakie po kolei wpadają główni gracze rynku CDN (Content Delivery Network), czyli uniwersalnych platform dla twórców treści. Lumen CDN w październiku 2023 r. odsprzedaje część klientów, skupiając się tylko na rynku amerykańskim; StackPath najpierw oddaje część klientów, by w czerwcu 2024 r. kompletnie zamknąć biznes; Fastly w sierpniu 2024 ogłasza globalny plan redukcji zatrudnienia o 11%, Edgio we wrześniu 2024 r. wnioskuje do sądu o ochronę przed wierzycielami. Można więc spytać: jak w tej sytuacji tworzyć budżet na dodatkowe opłaty dla operatorów?
Trochę z boku, utrzymując swój unikalny zestaw usług (telekomunikacja, IXP, centra danych), Atman skupia się na dostarczeniu jak najlepszej jakości dostępu do treści swoim klientom. Nie mamy możliwości, aby opowiedzieć się po którejś ze stron sporu, ale podczas ostatniego European Peering Forum w Wiedniu przekonaliśmy się, że od takiej dyskusji nie uciekniemy. Równocześnie, oferując szeroki wybór usług mogących zaspokoić każdą potrzebę uczestników rynku (poprzez propozycję miksów usługowych internet-peering-transit) i starając się stać na pozycji neutralnej, z ciekawością będziemy obserwować dalsze losy tej sprawy.
[1] https://about.fb.com/news/2024/09/why-were-having-to-end-our-direct-peering-relationship-with-deutsche-telekom/
[2] https://www.telekom.com/en/company/details/meta-is-not-above-the-law-1079704
[3] https://www.internetsociety.org/resources/internet-fragmentation/south-korea-sender-pays/
[4] https://thediplomat.com/2022/08/south-koreas-sender-pays-policy-is-a-threat-to-the-internet/
[5] https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/…/EPRS_ATA(2023)745710_EN.pdf
Dodatkowe artykuły nt. Korei:
